της Μαρίας Βόλλη

Πολλοί θα συμφωνήσαν ότι η ευτυχία είναι δύσκολο να οριστεί και είναι ακόμη πιο δύσκολο να μετρηθεί λόγω της υποκειμενικής της φύσης.

Μετά από πάρα πολλές επιστημονικές έρευνες, εκατοντάδες δημοσιεύσεις, διαλέξεις, μπεστ σέλερς και ντοκιμαντέρ ανρωτήσουμε τους ανθρώπους τι θέλουν από τη ζωή τους, πολλοί θα μας απαντήσουν «ευτυχία»… Όμως, τι ορίζουν ως ευτυχία;

Στις δεκαετίες της παραγωγικότητας και της υπερκατανάλωσης, όπου καθετί υλικό ήταν και εξαιρετικά σημαντικό, μπήκε και το συναίσθημα της ευτυχίας στον χορό των μετρήσεων. Πλέον οι έρευνες ενδιαφέρονται για το πόσο τοις εκατό νιώθουμε ευτυχισμένοι… 

Είναι αξιοσημείωτο, ότι στις έρευνες που γίνονται για να «μετρήσουν την ευτυχία» ένα σημαντικό ποσοστό των ανθρώπων εκτιμούν ότι η ζωή τους είναι ικανοποιητική και «αρκετά χαρούμενη» ορίζοντας ως επίτευξη ευτυχίας στη ζωή τους την αγάπη, την οικονομική ευημερία, την υγεία, την καλή εκπαίδευση και την ενεργή συμμετοχή στα κοινά.

Τι φέρνει ευτυχία;

Το σημαντικότερο είναι οι καλές ανθρώπινες σχέσεις, οικογενειακές ή φιλικές. Αυτό μετράει περισσότερο από την οικονομική άνεση και από την υγεία. Με μία όμως εξαίρεση, τα παιδιά. Πολλοί θα πουν ότι «τα παιδιά είναι η μεγαλύτερη πηγή ευτυχίας». Όμως, οι έρευνες εκατοντάδων ψυχολόγων, οικονομολόγων και κοινωνιολόγων, οι οποίοι εδώ και δεκαετίες κάνουν μετρήσεις, συμπεραίνουν ότι τα παιδιά δεν παίζουν ρόλο στην ευτυχία. Μάλιστα, σε κάποιες έρευνες φαίνεται και μια μικρή αρνητική συσχέτιση, δηλαδή άνθρωποι με παιδιά είναι λίγο λιγότερο ευτυχισμένοι από εκείνους χωρίς παιδιά. Σίγουρα τα παιδιά δίνουν νόημα στη ζωή, αλλά την ίδια στιγμή αποτελούν το μοναδικό είδος σχέσης στην οποία ο άλλος χρειάζεται συνεχώς πράγματα από εσένα και συνήθως, τουλάχιστον για καιρό, δίνει πολύ λίγα πίσω.

Όμως, πώς γίνεται κάποιος αισιόδοξος, ικανοποιημένος και ευτυχής; Και πώς αποκτά ουσιαστική ζωή; Πρώτα πρέπει να είναι ευτυχής και ικανοποιημένος για να αποκτήσει ουσιαστική ζωή ή το αντίστροφο; Ποιοι παράγοντες είναι εξαιρετικά σημαντικοί προς αυτή την κατεύθυνση;

Οι άνθρωποι που μπορούν να χτίσουν μια ουσιαστική ζωή είναι εκείνοι που έχουν βιώσει μια ήρεμη και αναπτυξιακά γόνιμη παιδική ηλικία, που έχουν ενσωματώσει θετικά μοντέλα συμπεριφοράς από τους γονείς τους, πιθανότατα τα έχουν εξελίξει, καθώς κι εκείνοι που έχουν δουλέψει αποτελεσματικά πάνω στα τραύματά τους. Έχουν αποδεχθεί την ελλειμματικότητά τους, μπορούν να δημιουργήσουν και να πάρουν χαρά από αυτά που προσφέρει η ζωή.

Ένας άνθρωπος που μπορεί να αντλήσει με ρεαλισμό αισιοδοξία απέναντι στην πραγματικότητα που τον περιβάλλει δεν σημαίνει ότι δεν κατανοεί ή δεν αντιμετωπίζει προβλήματα. Ξέρει να ζει την πραγματικότητα με προσαρμοστικότητα και με εμπιστοσύνη στις δεξιότητες και στις σχέσεις του.

Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι είναι εκείνοι που δείχνουν ευγνωμοσύνη και αποδέχονται τον κύκλο της ζωής. Η ευτυχία, αν πρέπει να τη δούμε ως κάτι συνολικό που περιλαμβάνει αίσθημα επίτευξης, ικανοποίηση από τη ζωή, αυτοεκτίμηση, εξέλιξη εαυτού και στιγμές υπέρβασης, συγκροτείται παράλληλα με το μεγάλωμά μας και τις ψυχικές μας αποκωδικοποιήσεις, ενώ συμπορεύεται με τις στιγμές της θλίψης και της κακοκεφιάς.

Μετριέται η ευτυχία;

Η πρώτη έγκυρη πηγή στην οποία μπορεί κάποιος να αναζητήσει τα μυστικά της ευτυχίας είναι τα Ηνωμένα Έθνη. Τον Απρίλιο του 2012 ο ΟΗΕ δημοσίευσε την πρώτη Έκθεση για την Παγκόσμια Ευτυχία (World Happiness Report). Οι (οικονομικοί κυρίως) αναλυτές του οργανισμού καθόρισαν την ευτυχία ως τη συνιστώσα έξι παραγόντων: το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, τα «έτη υγιούς ζωής» (το προσδόκιμο ζωής χωρίς ασθένειες και αναπηρίες), την κοινωνική υποστήριξη (μετριέται το κατά πόσο υπάρχει κάποιος στο κοινωνικό περιβάλλον να συμπαρασταθεί σε τυχόν προβλήματα), την εμπιστοσύνη (συνάγεται από τα επίπεδα διαφθοράς στην εκάστοτε κυβέρνηση και στις επιχειρήσεις της κάθε χώρας), την -σύμφωνα με την αντίληψη του κάθε ατόμου- ελευθερία επιλογών που απολαμβάνει, καθώς και τη γενναιοδωρία (κάτι που μετριέται από τις δωρεές για κοινωφελείς σκοπούς). Κάπως έτσι, για τον ΟΗΕ, η ευτυχία κατέστη μετρήσιμη.

Νέα μελέτη για τον έλεγχο της ευτυχίας

Η έρευνα του Trackinghappiness.com προσπάθησε να απαντήσει στην ερώτηση “Μπορούμε να ελέγξουμε την ευτυχία μας;” 1.154 συμμετέχοντες απάντησαν και σε άλλες ερωτήσεις όπως, “Είναι η ευτυχία κάτι που μπορείτε να ελέγξετε;” και “Αν κοιτάξετε πίσω τον τελευταίο χρόνο της ζωής σας, πώς θα αξιολογούσατε την ευτυχία σας σε μια κλίμακα από 1 έως 10;” Η μελέτη περιελάμβανε 665 άνδρες, 482 γυναίκες, 1 gender-fluid (όρος που περιγράφει ανθρώπους που μπορούν να οικειοποιηθούν πότε τη γυναικεία και πότε την αντρική έκφραση φύλου ή και τις δυο) και 6 μη ταυτοποιημένους μεταξύ των ηλικιών 15 και 60 ετών. Ας δούμε τα βασικά ευρήματα των απαντήσεων (Πηγή: Bryan Robinson, www.forbes.com):

  • 89% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι η ευτυχία είναι κάτι που μπορούμε να ελέγξουμε.
  • Από όσους απάντησαν ναι, το 32% είναι πιο ευτυχισμένοι κατά μέσο όρο.
  • Η μέση βαθμολογία ευτυχίας εκείνων που πιστεύουν ότι η ευτυχία είναι ελεγχόμενη είναι 7,39.
  • Η μέση βαθμολογία ευτυχίας των ανθρώπων που πιστεύουν ότι η ευτυχία είναι εκτός ελέγχου είναι 5,61.
  • Οι ερωτηθέντες με χαμηλή βαθμολογία ευτυχίας είναι 5 φορές πιο πιθανό να αισθάνονται ότι η ευτυχία είναι εκτός του ελέγχου τους σε σύγκριση με άτομα με υψηλή βαθμολογία ευτυχίας.

Όμως, τι είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται ότι έχουν τον έλεγχο της ευτυχίας τους; Υπάρχει κάτι που μπορούμε να μάθουμε από την ικανότητά μας να ελέγξουμε την ευτυχία μας;

Η μελέτη διαπίστωσε ότι ο έλεγχος της ευτυχίας μας αλλάζει καθώς μεγαλώνουμε και δεν παρατηρήθηκαν διαφορές στο φύλο. Δηλαδή, το ποσοστό ελέγχου που έχουμε στην ευτυχία μας μειώνεται στα μέσα της ζωής μας και αυξάνεται καθώς μεγαλώνουμε ξανά. Αυτό το εύρημα αντιστοιχεί στην έρευνα για την καμπύλη U της ευτυχίας (The Happiness U-Curve,καθηγητής David Blanchflower, Dartmouth College).

Σε γενικές γραμμές, αυτή η καμπύλη υποδηλώνει ότι η ευτυχία μειώνεται σταδιακά από την ηλικία των 18 ετών και μετά και φτάνει στη μέγιστη «δυστυχία» σε ηλικία περίπου 47 ετών. Στη συνέχεια, τα επίπεδα ευτυχίας αυξάνονται σταδιακά και πάλι. Οι ερωτηθέντες στην τρέχουσα μελέτη ανέφεραν ότι αισθάνονται πως ελέγχουν λιγότερο την ευτυχία τους, όταν είναι μεταξύ 30 και 60 ετών. Ο έλεγχος της ευτυχίας αυξάνεται ξανά σε μεγαλύτερη ηλικία. Η κοινή ερμηνεία σχετικά με την καμπύλη της ευτυχίας είναι ότι καθώς γερνάμε η εστίασή μας απομακρύνεται από τον κοινωνικό ανταγωνισμό και η ζωή γίνεται πιο πολύτιμη και εύθραυστη.

Η έρευνα διαπίστωσε επίσης, ότι η εκπαίδευση και η απασχόληση επηρεάζουν τον βαθμό ελέγχου  της ευτυχία μας. Οι απόφοιτοι λυκείου -σε σύγκριση με τους αποφοίτους ΑΕΙ και κατόχους μεταπτυχιακού- δυσκολεύονται να ελέγξουν την ευτυχία τους. Επίσης, και οι εργαζόμενοι (πλήρους και μερικής απασχόλησης) αισθάνονται ότι διατηρούν σε υψηλά επίπεδα τον έλεγχο της ευτυχίας τους. Τα ευρήματα δείχνουν ότι στο διάστημα μεταξύ της αποφοίτησης από το Πανεπιστήμιο και της εύρεσης εργασίας τα συναισθήματα ελέγχου της ευτυχίας αυξήθηκαν από 75% σε 90%.

Οι 10 εντολές της ευτυχίας

Ο δεκάλογος της ευτυχισμένης ζωής της παγκόσμιας πρωτοβουλίας «Action for Happiness» που υποστηρίζει ο Δαλάι Λάμα.

1. Να κάνεις πράγματα για τους άλλους.
2. Να επικοινωνείς με τους ανθρώπους.
3. Να προσέχεις το σώμα σου.
4. Να βιώνεις τη ζωή με επίγνωση της κάθε στιγμής.
5. Να μαθαίνεις νέα πράγματα.
6. Να θέτεις στόχους.
7. Να πέφτεις και να σηκώνεσαι.
8. Να αναζητάς το καλό.
9. Να είσαι άνετος με αυτό που είσαι.
10. Να είσαι τμήμα κάτι μεγαλύτερου.

Πώς μπορούμε να έχουμε πιο ευτυχισμένη ζωή; 

Δεν υπάρχει ένα μυστικό ευτυχίας, όμως υπάρχουν πράγματα τα οποία αν κάνουμε κάθε μέρα θα δούμε τη ζωή μας να αλλάζει: περισσότερος και πιο ποιοτικός ύπνος, δημιουργικότητα, ρεαλιστικοί στόχοι, επένδυση χρόνου σε κοινωνικές σχέσεις με ανθρώπους που έχουν θετική ενέργεια, διαλογισμός, ακόμη και ασκήσεις ευγνωμοσύνης, να καταγράφουμε δηλαδή θετικά πράγματα που έχουμε στη ζωή μας. Όλα αυτά μπορούν να αυξήσουν την ευτυχία μας.

Συμπερασματικά, οι άνθρωποι που μαθαίνουν με την πάροδο του χρόνου πώς να εφαρμόζουν στρατηγικές που τους δίνουν το πλεονέκτημα να είναι ευτυχισμένοι, «εξοπλίζονται» ενάντια στις δυσκολίες της ζωής. Η εστίαση στις πτυχές της ζωής μας που μπορούμε να ελέγξουμε θα μας βοηθήσει στην επιδίωξή μας για την ευτυχία.

«Ευτυχία δεν είναι να κάνεις πάντα αυτό που θέλεις, αλλά να θέλεις πάντα αυτό που κάνεις…» Λέων Τολστόι

Πηγή: happylifemag.com