Περί (δημοσιογραφικής) ηθικής
Μπήκα στη δημοσιογραφία με άγνοια κινδύνου. Αλλά με πολύ πάθος. Εκείνα τα πρώτα χρόνια θυμάμαι να εργάζομαι ατελείωτες ώρες χωρίς ρεπό, χωρίς διακοπές, χωρίς προσωπική ζωή.
Τα πρώτα μου άρθρα αφορούσαν το θέατρο, γιατί μεταξύ άλλων έχω σπουδάσει και σε δραματική σχολή, τα ταξίδια και πολλές συνεντεύξεις.
Τον χώρο του θεάτρου τον ήξερα πολύ καλά και πολύ σύντομα κατάλαβα πως δεν θα τον ακολουθήσω. Γιατί δεν μου ταίριαζε τελικά. Είχα αποφασίσει να μην “πουλήσω” την ψυχή μου για τη δημοσιότητα. Και θα έπρεπε να περάσουν πάρα πολλά χρόνια μέχρι να καταφέρω να βιοποριστώ από το θέατρο.
Μέσα από τη δημοσιογραφική μου ιδιότητα έμεινα στο θέατρο. Γράφω για παραστάσεις κι κάνω πολλές συνεντεύξεις με τους καλλιτέχνες. Βρίσκομαι σε πρόβες, σε καμαρίνια και έχω ζήσει από κοντά τόσο τη λάμψη της σκηνής όσο και το σκοτάδι μόλις κλείνει η αυλαία. Έχω συναντήσει εξαιρετικούς δημιουργούς και ατάλαντους καλλιτέχνες, οι οποίοι βρίσκονται στα κυκλώματα όπως λέγονται για να μπορέσουν να υπάρχουν στη δημοσιότητα. Εδώ να σου αναφέρω πως “ο καλλιτέχνης του θεάτρου, του σινεμά” κάνει διαφορετική δουλειά από αυτόν που αναφέρεται ως καλλιτέχνης και το μόνο που τον νοιάζει είναι να βλέπει τη ζωή του στα περιοδικά.
Έχετε εξουσία πάνω στους ανθρώπους, μέχρι τη στιγμή που τους πήρατε τα πάντα. Όμως από τη στιγμή που τους αφήσατε χωρίς τίποτα, τότε τους χάσατε, είναι ελεύθεροι. Αλεξάντερ Σολζενίτσιν, 1918-2008, Ρώσος συγγραφέας, Νόμπελ 1970
Από πολύ νωρίς ήξερα τι γίνεται στο θέατρο. Με ποιους πρέπει να συναναστραφείς, τι πρέπει να κάνεις και τι όχι για να καταφέρεις να κάνεις το όνειρο σου πραγματικότητα. Το θέατρο δεν είναι μια δουλειά όπως οι άλλες. Το θέατρο θέλει ψυχή και πάρα πολύ διάβασμα. Να μελετήσεις τα κείμενα μεγάλων συγγραφέων, να επεξεργαστείς τον ρόλο σου σε βάθος και να εναρμονιστεί ο λόγος με το σώμα.
Πολλές φορές όταν κλείνω το μαγνητοφωνάκι ακούω τις μεγαλύτερες αλήθειες. Κορίτσια και γυναίκες να μου εκμυστηρεύονται τι τραβάνε από μεγάλους πρωταγωνιστές με δάκρυα στα μάτια και ταραχή στη φωνή. Και με έπιανε το στομάχι μου. Δεν ρώτησα ποτέ καμία “Γιατί δεν βγαίνεις να το πεις”. Θα ήταν υποκριτικό από την πλευρά μου, αφού γνώριζα πολύ καλά την απάντηση. Αυτοί οι άνθρωποι είχαν εξουσία και εκείνες την επόμενη ημέρα θα έμεναν χωρίς δουλειά. Όπως έχει συμβεί σε κάποιες οι οποίες αντιστάθηκαν στις ορέξεις του κάθε μεγάλου καλλιτέχνη.
Όλα όσα διαδραματίζονται τον τελευταίο καιρό είναι γνωστά στη δημοσιογραφική πιάτσα. Ας μην υποκρινόμαστε πως πέφτουμε από τα σύννεφα για τις καταγγελίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας. Είναι ανήθικο. Προσωπικά εξοργίζομαι! Τα ξέραμε όλα, εντάξει τα περισσότερα. Ξέραμε ποιοι είναι αυτοί που κρατούσαν την καλλιτεχνική εξουσία στα χέρια τους και ευτυχώς ήρθε η στιγμή να πέσουν οι μάσκες. Όπως τα ήξεραν και οι θεατρικοί παραγωγοί και τώρα τα παραδέχονται.
Η εξουσία, ο έπαινος, η φήμη, η επιτυχία είναι πράγματα που κάνουν τους καλούς καλύτερους και τους κακούς χειρότερους. Μανώλης Δουκίδης, Έλληνας συγγραφέας
Όλοι γνωρίζαμε στα περιοδικά, στις τηλεοπτικές εκπομπές στα sites τι γίνεται στον καλλιτεχνικό κόσμο και αντί να τους γυρίσουν την πλάτη τους έβγαζαν μπροστά και τους πλάσαραν ως είδωλα. Συγγνώμη, αλλά θα βγάλω έξω τον εαυτό μου απ όλο αυτό. Γιατί πολύ απλά για όποιους ήξερα ποτέ δεν πήγα να ζητήσω συνέντευξη και κάθε φορά που θέλανε να βγουνε μπροστά έλεγα στον πιο πάνω από μένα πώς φέρεται και γιατί να του δώσουμε περισσότερη δημοσιότητα; Για να μπορεί να κρατάει την τύχη περισσότερων παιδιών στα χέρια του; Φυσικά κάθε φορά που έλεγα “ο τάδε έχει κάνει αυτό”, “ο τάδε έχει κάνει εκείνο” γινόμουν η γραφική και η απάντηση ήταν η ίδια. “Το ξέρουμε, αλλά το ζητάνε οι δημόσιες σχέσεις”. Και με τις δημόσιες σχέσεις πρέπει να τα έχεις καλά. Εδώ θα σου πω από προσωπική εμπειρία και μόνο πως όταν κάνεις καλά τη δουλειά σου δεν έχεις ανάγκη τις δημόσιες σχέσεις. Ανάγκη έχεις τη φωνή και το ρεπορτάζ σου.
Όλα αυτά τα χρόνια που κάνω συνεντεύξεις τις πιο όμορφες ιστορίες μου τις έχουν διηγηθεί πραγματικοί καλλιτέχνες. Αυτοί που βλέπεις πως δίνουν ψυχή πάνω στο σανίδι και το χειροκρότημα είναι αρκετό κι ας μην έχουν τα απαραίτητα να ζήσουν -δεν είμαι υπερβολική, ισχύει-, αυτοί που δεν μασάνε τα λόγια τους και λένε για τους δαίμονες που έχουν να ισορροπήσουν μέσα τους. Αυτοί που δεν έχουν από πίσω δημόσιες σχέσεις για να τους ελέγξουν τα κείμενα αν τα έχουν πει ωραία. Επίσης, οι καλλιτέχνες δεν βάζουν οι ίδιοι ταμπέλες στον εαυτό τους. “Είμαι ο καλύτερος κωμικός”. Αλήθεια;; Γιατί καλύτερε κωμικέ δεν με έκανες ποτέ να γελάσω; Επιπλέον, δεν θυμάμαι τη χρονολογία κάποιοι “καλύτεροι κωμικοί” θα επέστρεφαν στην τηλεόραση για μια νέα σειρά και φυσικά από τις δημόσιες σχέσεις θέλανε να τους κάνουμε εξώφυλλο στο περιοδικό People -εκεί εργάστηκα για πολλά χρόνια ως Assistant Managing Editor-. Εννοείται πως εγώ δεν θα έκανα με τίποτα αυτή την συνέντευξη και ήμουν αρνητική να γίνουν εξώφυλλο. Θυμάμαι είχα σχολιάσει πως η σειρά δεν θα βγάλει τη σεζόν. Αλλά είπαμε ήμουν η γραφική. Πώς γίνεται να μην πάει καλά η σειρά των κορυφαίων κωμικών; Για την ιστορία η σειρά δεν έφτασε καν τα 5 επεισόδια όταν κόπηκε.
Λένε ότι η εξουσία διαφθείρει, αλλά το πιο σωστό είναι ότι η εξουσία προσελκύει τους διεφθαρμένους. Οι υγιείς συνήθως έλκονται από άλλα πράγματα παρά από την εξουσία. David Brin 1950- , Αμερικανός συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας
Πριν δύο χρόνια είδα την παράσταση “Νεφέλες” σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζά. Εκεί έπαιζε ο Γιάννης Κλίμης, ο οποίος από την στιγμή που ανέβηκε στη σκηνή μέχρι τον επίλογο δεν μπορούσα να πάρω τα μάτια μου από πάνω του. Ήταν εξαιρετικός στο ρόλο που είχε χτίσει με τον σκηνοθέτη του. Όταν πήγα μετά την παράσταση να του μιλήσω ενθουσιασμένη για αυτό που είδα έσκυψε το κεφάλι του. Ένιωσα πως ντράπηκε από τα καλά λόγια που του είπα. Και δεν είναι ο μόνος. Το ίδιο μου έχει συμβεί και με την Μαρία Κίτσου -ευτυχώς μέσα από τις Άγριες Μέλισσες ο κόσμος ανακάλυψε μια σημαντική ηθοποιό- και με την Αλεξάνδρα Αϊδίνη.
Αν για κάτι είμαι χαρούμενη είναι οι συνεντεύξεις καλλιτεχνών που έχω κάνει πριν ακόμα γίνουν γνωστοί στο ευρύ κοινό. Για μένα σημασία έχει να τους ανακαλύψεις και να τους φέρεις στη δημοσιότητα και όχι να τους κάνεις γιατί τώρα “πουλάνε”. Ευτυχώς σε όλα τα μέσα που δούλεψα μπόρεσα να το κάνω. Ας ήμουν η γραφική.
Αυτή την περίοδο γίνεται ένα μεγάλο ξεκαρτάρισμα. Όμως, σημασία έχει το από εδώ κι πέρα. Και στο από εδώ κι πέρα οι δημοσιογράφοι έχουμε μεγάλη μα μεγάλη ευθύνη. Την επόμενη ημέρα ποιους θα προβάλουμε ως πρότυπα της κοινωνίας; Θα δώσουμε χρόνο και σελίδες σε αξιόλογους καλλιτέχνες που έχουν να πουν μια ενδιαφέρουσα ιστορία ή θα τους γυρίσουμε την πλάτη για αυτούς που “πουλάνε” αλλά δεν έχουν τίποτα να πουν.
Οι δημοσιογράφοι – εύχομαι σύντομα να ανοίξουν τα στόματα και στο δικό μου χώρο μήπως ξεβρωμίσει ο τόπος- έχουμε μεγάλη ευθύνη από εδώ κι πέρα για τα πρότυπα που πάμε να περάσουμε στην κοινωνία. Και δεν αφορά μόνο τους καλλιτέχνες. Βγαίνουν ως πρότυπα λάθος άνθρωποι γιατί χαρίζουν λεφτά, ταξίδια και τους θέλεις κοντά σου για να κερδίσεις, ενώ από πίσω τους μιλάς με τα χειρότερα λόγια.
Κοιμάμαι ήρεμη τα βράδια γιατί τα έχω καλά με τον εαυτό μου. Γιατί όταν ήξερα πως κάποιοι άνθρωποι με την εξουσία τους κάνουν τον συνάνθρωπο τους, τον συναδέρφο τους δυστυχισμένο εγώ δεν τον πρόβαλα ως πρότυπο. Κοιμάμαι ήρεμη τα βράδια γιατί ανακάλυψα και έδωσα βήμα σε ανθρώπους που έχουν να δώσουν πολλά στο μαγικό κόσμο του θεάτρου και της κοινωνίας. Νιώθω καλά γιατί δεν κρύφτηκα από ανώτερους και εξηγούσα πάντα τον λόγο που ήμουν αρνητική στη προβολή κάποιων συγκεκριμένων προσώπων.
Χάρισέ τους ευχαρίστηση. Την ίδια ευχαρίστηση που αισθάνονται όταν ξυπνούν από έναν εφιάλτη. Άλφρεντ Χίτσκοκ
Ως επίλογο θα ήθελα να κρατήσετε πως χρειαζόμαστε το θέατρο. Και για το καλό του θεάτρου γίνεται αυτό το ξεκαρτάρισμα σήμερα. Για να είναι το μέλλον του στα χέρια εκείνων που το αγαπάνε πραγματικά και η ζωή τους είναι ανάμεσα σε κείμενα και στο σανίδι. Όλοι μας έχουμε ανάγκη το θέατρο. Για να έρθει η δική μας κάθαρση, η δική μας λύτρωση. Μέχρι η αυλαία να ανοίξει ξανά και να χειροκροτήσουμε έναν καλύτερο θίασο, έναν καλύτερο κόσμο!